Monday, October 6, 2014

ព្រះជីវប្រវត្ដិសង្ខេបរបស់សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត - Choun Nath Biography


សម្ដេច​ព្រះ​មហា​សុមេធាធិបតី ជួន ណាត (ជោតញ្ញាណោ) សម្ដេច​ព្រះ​សង្ឃ​រាជ​ថ្នាក់​ទី​១ នៃ​គណៈ​មហា​និកាយ (ប្រសូត ១១ មីនា ព.ស.​២៤២៧/គ.ស.​១៨៨៣ សុគត ២៥ កញ្ញា ព.ស.​២៥១៣/គ.ស.​១៩៦៩) ជា​សម្ដេច​ព្រះ​សង្ឃ​រាជ​អង្គ​ទី​៤ នៃ​គណៈ​មហានិកាយ នៃ​ព្រះ​រាជាណាចក្រ​កម្ពុជា។ ទ្រង់​កាន់​តំណែង​ពី​ព.ស.​២៤៩២ ដល់ ព.ស.​២៥១៣ ក្នុង​រជ្ជ​សម័យ​ព្រះ​បាទ​សម្ដេច​ព្រះនរោត­្ដម សីហនុ។




សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត គឺ​ជា​អ្នកប្រាជ្ញ​អក្សរសាស្ត្រ​ខ្មែរ​មួយ​រូប ល្បីល្បាញ​ក្នុង​អំឡុង​សហស្សវត្ស​ទី​១៩៥០ ដល់​១៩៦០ ដោយ​ព្រះអង្គ បាន​បង្កើត​ស្នាដៃ​និពន្ធ​ជា​ច្រើន ក្នុង​នោះ​រួមមាន​វចនានុក្រម​ខ្មែរ​ជា​ដើម។


វចនានុក្រម​នោះ​បាន​បន្សល់​ទុក​ឲ្យ​កូន​ចៅ​ខ្មែរ​ប្រើប្រាស់​រហូត​មក​ដល់​សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ។ សម្ដេច​ព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត បាន​ចូល​ព្រះ​ទិវង្គត​កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី ២៥ ខែ​កញ្ញា ឆ្នាំ ១៩៦៩ ក្នុង​ព្រះជន្មាយុ ៨៦ ព្រះវស្សា។ មក​ដល់​ថ្ងៃ​ទី​២៥ ខែ​កញ្ញា ឆ្នាំ​២០១១ គឺ​ជា​ខួប​គម្រប់​ទី ៤១ ឆ្នាំ​នៃ​ការ​ចូល​ទិវង្គត​របស់​ព្រះអង្គ។


ឯកសារ​ចេញ​ផ្សាយ​ដោយ​វិទ្យាស្ថាន​ភាសាជាតិ​នៃ​រាជ​បណ្ឌិត​សភា​កម្ពុជា​បាន​បញ្ជាក់​ថា សម្ដេច​ព្រះ​សង្ឃរាជ ជួន ណាត បាន​ប្រសូត​នៅ​ថ្ងៃ​អង្គារ ១១ រោច ខែ​ផល្គុន ឆ្នាំវក ឆស័ក ព.ស ២៤២៧ ត្រូវ​នឹង​ថ្ងៃ​ទី​១១ ខែ​មីនា គ.ស ១៨៨៣។


ស្រុក​កំណើត​របស់​ព្រះអង្គ​នៅ​ភូមិ​កំរៀង សង្កាត់​រកាកោះ ស្រុក​គងពិសី ខេត្ត​កំពង់ស្ពឺ និង​មាន​មាតា​ឈ្មោះ យក់ បិតា​ឈ្មោះ ព្រហ្ម ជួន ជា​កសិករ។ ព្រះអង្គ​មាន​បងប្អូន​បង្កើត​ចំនួន​ពីរ​នាក់ គឺ​រូប​ព្រះអង្គ និង​ប្អូន​ប្រុស គឺ​លោក​ឧកញ៉ា​មន្ត្រី ជួន នុត។


សម្ដេច​ព្រះ​សង្ឃ​រាជ​កាល​ក្នុង​វ័យ​កុមារ ព្រះអង្គ​បាន​សិក្សា​ផ្នែក​អក្សរសាស្ត្រ​ជាតិ​រហូត​ដល់​ជន្មាយុ ១៨ ឆ្នាំ ព្រះអង្គ​បាន​បួស​ជា​សាមណេរ ក្នុង​ពុទ្ធសករាជ ២៤៤១ ត្រូវ​នឹង​គ.ស ១៨៩៧ ។ ព្រះអង្គ​បួស​នៅ​ទីនោះ អស់​រយៈពេល ២ ឆ្នាំ ទើប​ទៅ​រៀន​សូត្រ បរិយត្តិ​ធម៌​នៅ​វត្ត​ឧណ្ណាលោម ក្រុង​ភ្នំពេញ។


ក្នុង​ព្រះជន្មាយុ ២១ វស្សា ព្រះអង្គ​បាន​បំពេញ​ឧប​សម្បទា​ជា​ភិក្ខុ និង​គង់​នៅ​ក្នុង​វត្ត​ពោធិព្រឹក្ស ស្រុក​កណ្ដាល​ស្ទឹង ខេត្ត​កណ្ដាល នៅ​ក្នុង​ព.ស ២៤៤៨ ត្រូវ​នឹង​គ.ស ១៩០៤។ នៅ​ពេល​នោះ​ព្រះអង្គ​បាន​ទទួល​ព្រះនាម​បញ្ញត្តិ ជោតញ្ញាណោ។


ទាក់ទង​នឹង​វិស័យ​សិក្សា គឺ​ព្រះអង្គ​បាន​ចាប់​ផ្ដើម​រៀន​សូត្រ​ជា​ដំបូង គឺ​មេសូត្រ និង​ប្រែមូលកច្ចាយនៈ និង​គម្ពីរ​ធម្មបទ ពី​ព្រះពុទ្ធឃោសាចារ្យ ព្រះនាម ម៉ា កេត ដែល​ជា​ព្រះ​ឧបជ្ឈា។

សម្ដេច​ព្រះ​សង្ឃរាជ ជួន ណាត ទ្រង់​បាន​រៀន​ចេះ ក្រៅ​ពី​ភាសា​ជាតិ ព្រះអង្គ​ក៏​បាន​ចេះ​ដឹង​នូវ​វេយ្យាករណ៍​ភាសា​បាលី សំស្ក្រឹត ដែល​កាល​នោះ​ក្នុង​រវាង​គ.ស ១៩១០ ក្នុង​ចំណោម​អ្នក​សិក្សា​ភាសា​បាលី ព្រះអង្គ​មាន​ព្រះ​កិត្តិសព្ទ​ល្បី​ថា​ជា ព្រះ​ថេរៈ​មួយ​អង្គ មាន​ភាព​ស្ទាត់​ជំនាញ និង​ពូកែ​ខាង​ភាសា​បាលី។


ម្យ៉ាង​ទៀត​ព្រះអង្គ​បាន​រៀន​ចេះ​ភាសា​ផ្សេងៗ ទៀត​ជា​ច្រើន ដែល​រួម​មាន ភាសា​ថៃ ភាសា​ឡាវ ភាសា​បារាំង អង់គ្លេស និង​វៀតណាម។


នៅ​ពុទ្ធសករាជ ២៤៥៧ ត្រូវ​នឹង​គ.ស ១៩១៣ សម្ដេច​ព្រះ​សង្ឃរាជ ជួន ណាត បាន​ចូល​ប្រឡង​ដេញ​ប្រយោគ​នៅ​ក្នុង​ព្រះ​ឧបោសថរតនារាម វិហារ​ព្រះ​កែវ​មរកត​បាន ៤ ប្រយោគ ដែល​ជា​ប្រយោគ​ជាន់​ខ្ពស់​បំផុត​ក្នុង​សម័យ​នោះ។


នៅ​ឆ្នាំ​១៩១៥ ព្រះអង្គ​បាន​ប្រឡង​ជាប់​លេខ ២ និង​ទទួល​បាន​ការ​តែង​តាំង​ជា​សាស្ត្រាចារ្យ​សាលា​បាលី​ជាន់​ខ្ពស់ ដែល​សព្វថ្ងៃ​នេះ​ហៅ​ថា ពុទ្ធិកវិទ្យាល័យ សុរា​ម្រឹត។


លុះ​មក​ដល់​ព.ស ២៤៦៣ ដែល​កាល​នោះ​ព្រះអង្គ​ជា​ព្រះ​គ្រូ​សង្ឃសត្ថា​បាន​ធ្វើ​ជា​សាមណសិស្ស​និមន្ត​ទៅ​បំពេញ​វិជ្ជា​ភាសា​សំស្ក្រឹត និង​អក្សរ​សិលា​ចារឹក នៅ​សាលា​បារាំងសែស​ចុង​បូព៌ា​ប្រទេស​នៅ​ទីក្រុង​ហាណូយ ប្រទេស​វៀតណាម ដោយ​មាន​លោក ល្វី ហ្វីណូត៍(l Finot) ជនជាតិ​បារាំង​ជា​ចាងហ្វាង​សាលា​នោះ។


ឯកសារ​ចេញ​ផ្សាយ​ដោយ​វិទ្យាស្ថាន​ភាសា​ជាតិ​នៃ​រាជបណ្ឌិត​សភា​កម្ពុជា បាន​ឲ្យ​ដឹង​ទៀត​ថា សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ទ្រង់​បាន​បំពេញ​ការងារ​ជា​ច្រើន​ទៀត ដោយ​ធ្វើ​ជា​សមាជិក​នៃ​ក្រុម​ជំនុំ​វចនានុក្រម​ខ្មែរ ជា​សមាជិក​នៃ​ក្រុម​ជំនុំ​ពិនិត្យ​អក្ខរាវិរុទ្ធ​ក្នុង​សៀវភៅ​ផ្សេងៗ ដែល​សាលា​បាលី​ជាន់​ខ្ពស់​បាន​បោះពុម្ព​ផ្សាយ។


ក្រៅ​ពី​នេះ​ទៀត ព្រះអង្គ​បាន​ធ្វើ​ជា​មេ​ប្រយោគ​ក្នុង​ការ​ប្រឡង​យក​វិញ្ញាបនប័ត្រ​បឋមសិក្សា​ខ្មែរ និង​ការ​ប្រឡង​យក​សញ្ញាប័ត្រ​បឋមសិក្សា​ជាន់​ខ្ពស់​បារាំង​ខ្មែរ នៅ​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ។


នៅ​ក្នុង​ព.ស ២៤៧១ ត្រូវ​នឹង​គ. ស ១៩២៧ ព្រះអង្គ​បាន​ទទួល​ការ​តែងតាំង​ជា​សមាជិក​ជំនុំ​ផ្ដាច់​ឆ្នាំ​សម្រាប់​បណ្ណាល័យ​កម្ពុជា ដែល​សព្វថ្ងៃ​ហៅ​ថា វិទ្យាស្ថាន​ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ។ ក្រៅ​ពី​នេះ​ទៀត ព្រះអង្គ​ជា​ចាងហ្វាង​រង​សាលា​បាលី​ជាន់​ខ្ពស់ និង​ជា​សមាជិក​ជំនួយ​នៃ​ក្រុម​ជំនុំ​ព្រះ​ត្រៃបិដក។


ម្យ៉ាង​ទៀត​សម្ដេច​ព្រះ​សង្ឃរាជ ជួន ណាត ទ្រង់​ធ្លាប់​ជា​សមាជិក​នៃ​ក្រុម​ជំនុំ​ខាង​ការ​ស្រាវជ្រាវ​ជ្រើសរើស​រក​ពាក្យពេចន៍​ក្នុង​ផ្ទៃ​រឿង​របស់​កវី​និពន្ធ​ខ្មែរ​បុរាណ ដើម្បី​ប្រមូល​បញ្ជូន​ពាក្យ​ទាំង​នោះ​ទៅ​ក្នុង​វចនានុក្រម​ខ្មែរ និង​ជា​សមាជិក​ក្រុម​ជំនុំ​ពិនិត្យ​សៀវភៅ​របស់​ក្រសួង​សិក្សាធិការ​ជាតិ។


ក្នុង​ឯកសារ​ដដែល​បាន​បញ្ជាក់​ថា នៅ​ក្នុង​ព.ស ២៤៧៨ គ.ស១៩៣៥ ព្រះអង្គ​ធ្វើ​ជា​សាស្ត្រាចារ្យ​បង្រៀន​ភាសា​បាលី សំស្ក្រឹត ខ្មែរ និង​ឡាវ ប្រចាំ​ថ្នាក់​ទី​បំផុត​នៃ​មធ្យម​សិក្សា​នៅ​វិទ្យាល័យ​ព្រះ​ស៊ីសុវត្ថិ​ក្រុង​ភ្នំពេញ។ សម្ដេច​ព្រះ​សង្ឃរាជ​ទ្រង់​បាន​ទទួល​តំណែង​ជា​ព្រះចៅ​អធិការ​វត្ត​ឧណ្ណាលោម និង​ជា​អធិបតី​នៃ​ថេរសភា គឺ​ក្រុម​ជំនុំ​ជាន់​ខ្ពស់​របស់​ព្រះសង្ឃ។ ម្យ៉ាង​ទៀត​ព្រះ​អង្គ​បាន​ទទួល​តួនាទី​ជា​អនុប្រធាន​គណៈកម្មការ​វប្បធម៌​ផ្នែក​អក្សរ «ក» នៃ​គណៈកម្មការ​ជាតិ​ខាង​ការ​សិក្សា។


នៅ​ក្នុង​ឆ្នាំ ១៩៦១ ទ្រង់​បាន​ធ្វើ​ជា​ប្រធាន​នៃ​ការ​សម្ភាសន៍​អក្សរសាស្ត្រ ផ្សាយ​តាម​វិទ្យុជាតិ​នៅ​រៀង​រាល់​ថ្ងៃ​សុក្រ។ ព្រះអង្គ​ក៏​ជា​ប្រធាន​គណៈកម្មការ​ពិនិត្យ​អត្ថបទ​ផ្សាយ​ផ្នែក​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ខ្មែរ និង​ជា​ប្រធាន​គណៈកម្មការ​ពិនិត្យ និង​កំណត់​អំពី​ន័យ​របស់​ទង់​ជាតិ​ខ្មែរ។


ទាក់ទង​នឹង​ការ​បំពេញ​ការងារ​នៅ​ក្រៅ​ប្រទេស សម្ដេច​ព្រះ​សង្ឃរាជ ជួន ណាត ទ្រង់​ដឹកនាំ​គណៈប្រតិភូ​ទៅ​ទស្សនា​នៅ​វត្ត​ខ្មែរ​កម្ពុជា​ក្រោម និង​ទៅ​កាន់​ប្រទេស ឡាវ ដើម្បី​ប្រជុំ​ប្រឹក្សា​កិច្ចការ​នៃ​ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ​នៅ​ទី​នោះ។


នៅ​ឆ្នាំ​១៩៤៣ ព្រះអង្គ​បាន​ទទួល​តួនាទី​ជា​សមាជិក​ឆ្លើយឆ្លង​សាលា​បារាំង នៅ​ចុង​បូព៌ា​ប្រទេស។ សម្ដេច​ក៏​បាន​ដឹកនាំ​ប្រតិភូ​ទៅ​កាន់​ប្រទេស​ស្រីលង្កា ភូមា ដើម្បី​ធ្វើ​ឆដ្ឋសង្គាយនា​នៅ​ទី​នោះ។ នៅ​មាន​បេសកកម្ម​ក្រៅ​ប្រទេស​ជា​ច្រើន​ទៀត ដែល​សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ទ្រង់​បាន​បំពេញ​ការងារ។


លុះ​មក​ដល់​ព.ស ២៥០៧ គ.ស ១៩៦៣ ព្រះអង្គ​បាន​ទទួល​ព្រះ​ឋានៈ​ជា​សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ថ្នាក់​ទី​១ ពី​សម្ដេច​ព្រះ​នរោត្តម សីហនុ ព្រះ​ប្រមុខរដ្ឋ​នៃ​ប្រទេស​កម្ពុជា។


បន្ទាប់មកនៅឆ្នាំ១៩៦៧ ព្រះអង្គ​បាន​ទទួល​សញ្ញាប័ត្រ​បណ្ឌិត​អក្សរសាស្ត្រ​ពេញ​លក្ខណៈ​ ពី​សម្ដេច​ព្រះ​ប្រមុខរដ្ឋ ក្នុង​នាម​មហាវិទ្យាល័យ​អក្សរសាស្ត្រ និង​មនុស្ស​សាស្ត្រ នៃ​ភូមិន្ទ​សកលវិទ្យាល័យ។


សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ទ្រង់​បាន​កសាង​គម្ពីរ​ដីកា​ជា​ច្រើន​ទាំង​គម្ពីរ​ស្លឹករឹត និង​គម្ពីរ​ជា​សៀវភៅ ជា​ពិសេស គឺ​សៀវភៅ​ប្រែ​ពី​ភាសា​បាលី​មក​ជា​ភាសាខ្មែរ ដើម្បី​សម្រាប់​ឲ្យ​ពុទ្ធបរិស័ទ​បាន​សិក្សា​រៀន​សូត្រ។


សៀវភៅ​ទាំង​នោះ​រួម​មាន៖ វចនានុក្រម​ខ្មែរ មាន​ពីរ​ភាគ ហើយ​ត្រូវ​បាន​គេ​បោះពុម្ព​ផ្សាយ​ជា​ច្រើន​លើក​រួច​មក​ហើយ​រហូត​មក​ដល់​សព្វថ្ងៃ។ សៀវភៅ​កច្ចាយនូបត្ថម្ភកៈ ឬ​វេយ្យាករណ៍​បាលី​មាន​ចំនួន​ពីរ​ភាគ។ សៀវភៅ គិហិបដិបត្តិ សៀវភៅ​សាមណេរ​វិន័យ បាតិមោក្ខសំវារៈ​សង្ខេប កាព្យ​លោកធម៌។ល។


ក្រៅ​ពី​នេះ​ទៀត ព្រះអង្គ​ក៏​បាន​តែង​ជា​សុភមង្គល​ភាសា​បាលី​បឋ្យា​វគ្គ ៧ គាថា ព្រម​ទាំង​ប្រែ​ជា​សម្រាយ​សម្រាប់​សូត្រ​ថ្វាយ​សុភមង្គល​ព្រះមហាក្សត្រ។


ព្រះអង្គ​ក៏​បាន​តែង​អត្ថបទ​ផ្សេងៗ ជា​ច្រើន​ទៀត នៅ​ក្នុង​ទស្សនាវដ្ដី​កម្ពុជ​សុរិយា​របស់​ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ តាំង​ពី​ឆ្នាំ ១៩២៦ ហើយ​នៅ​មាន​អត្ថបទ​ធម៌​ផ្សេងៗ ដែល​ចុះ​នៅ​ក្នុង​ទស្សនាវដ្ដី​ពន្លឺ​ពុទ្ធចក្រ។


ប្រការ​សំខាន់​មួយ​ទៀត ដែល​គួរ​ឱ្យ​កត់​សម្គាល់​នោះ សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ព្រះអង្គ​បាន​និពន្ធ គឺ​និពន្ធ​នូវ​ទំនុក​ច្រៀង បទ នគរាជ សម្រាប់​ភ្លេងជាតិ​ខ្មែរ ឬ​បទ​គោរព​ទង់​ជាតិ ដែល​បាន​បន្សល់​ទុក​រហូត​មក​ដល់​សព្វថ្ងៃ​នេះ។ ព្រះអង្គ​ក៏​បាន​តែង​និពន្ធ​នូវ​ទំនុក​បទ​សរភញ្ញ ឬ​ធម៌​សូត្រ​ជា​បទ ជាដើម។


នូវ​រាល់​ស្នា​ព្រះហស្ត​ទាំង​ឡាយ​របស់​ព្រះអង្គ ទាំង​ផ្នែក​អក្សរសាស្ត្រ​ជាតិ និង​ទាំង​ផ្នែក​ធម៌​ក្ដី ដូច​​បាន​បញ្ជាក់​មក​នេះ រហូត​មក​ដល់​បច្ចុប្បន្ន ស្នាព្រះហស្ត​ទាំង​នោះ​នៅ​តែ​បាន​ដក់​ជាប់​ព្រម​ទាំង​មាន​ការ​កោត​សរសើរ​យ៉ាង​ក្រៃលែង ពី​សំណាក់​ពុទ្ធបរិស័ទ​ ប្រជា​ពលរដ្ឋ​កូន​ចៅ​ខ្មែរ ពី​មួយ​ជំនាន់​ទៅ​មួយ​ជំនាន់។ ដោយហេតុ គេ​ឃើញ​ថា​ស្នាព្រះហស្ត​អស់​ទាំង​នោះ គឺ​មាន​សារៈសំខាន់ និង​មាន​ប្រយោជន៍​ក្នុង​ការ​ជួយ​ដល់​ការ​សិក្សា​របស់​គេ​ទាំង​ផ្លូវ​លោក ​និង​ផ្លូវធម៌។


នៅ​ក្នុង​ចំណោម​ប្រជាពលរដ្ឋ ដែល​ចាប់​អារម្មណ៍​ពី​បញ្ហា​នេះ លោក ព្រាប ចាន់ម៉ារ៉ា សាស្ត្រាចារ្យ​ផ្នែក​អារ្យធម៌​ខ្មែរ​នៃ​សកលវិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​វិចិត្រ​សិល្បៈ រាជធានី​ភ្នំពេញ មាន​ប្រសាសន៍​ថា ស្នាដៃ​ដ៏​សំខាន់ៗ ជា​ច្រើន​របស់​សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ក្នុង​នោះ​មាន​វចនានុក្រម​ខ្មែរ​ជា​ដើម គឺ​បាន​ជួយ​ឲ្យ​កូន​ចៅ​ខ្មែរ សិក្សា​ស្វែងយល់​អំពី​ការ​ប្រើ​អក្ខរាវិរុទ្ធ​បាន​ត្រឹមត្រូវ។


លោក ព្រាប ចាន់ម៉ារ៉ា៖ «កាល​ពី​មុន​ហ្នឹង​ការ​សរសេរ​អក្សរ​ខ្មែរ អក្ខរាវិរុទ្ធ​អី​ផ្សេង វា​មាន​លក្ខណៈ​មួយ​ផ្សេង​ទៀត ដែល​ជួន​ទៅ វា​ដូច​សព្វថ្ងៃ ជួន​ទៅ​វា​ខុស​សព្វថ្ងៃ។ ប៉ុន្តែ ក្រោយ​ពី​ឆ្នាំ ១៩១៥
មក វចនានុក្រម​ខ្មែរ​កើត​មក មាន​អ្នក​ខ្លះ​គេ​ស្គាល់​វចនានុក្រម​ទៅ គេ​ក៏​ប្រកប​កិច្ចការ​ជាមួយ​វចនានុក្រម​ទៅ សរសេរ​អក្ខរាវិរុទ្ធ​អី​គេ​ខំ​ផ្ទៀងផ្ទាត់​ជាមួយ។ រហូត​មក​ដល់​ព្រះ​សង្ឃរាជ ជួន ណាត លោក​ជួយ​កែ ជួយ​ថែមថយ​នាយអាយ ក្នុង​ទសវត្ស ៦០។ ជាពិសេស ដោយ​ហេតុ​ដូច្នេះ ទៅ​មក​ដល់​សព្វថ្ងៃ​នេះ​ការ​បោះពុម្ព​ផ្សាយ​វចនានុក្រម​នេះ គ្រា​ទី ៥ ហើយ មក​ដល់​ចុង​ទសវត្ស ៦០ ហ្នឹង»។


មាន​ប្រសាសន៍​ស្រដៀង​គ្នា​នេះ​ដែរ លោក សូ វណ្ណា ប្រធាន​មជ្ឈមណ្ឌល​ស្រាវជ្រាវ​ផ្នែក​អប់រំ បាន​ឲ្យ​ដឹង​ថា តាម​រយៈ​ស្នាព្រះហស្ត​ទាំង​ឡាយ​របស់​ព្រះអង្គ ដែល​រួម​មាន​វចនានុក្រម​ខ្មែរ​ជា​ដើម​នោះ គេ​អាច​ចាត់​ទុក​ថា សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ព្រះអង្គ​ពិត​ជា​អ្នកប្រាជ្ញ​ខ្មែរ​មួយ​រូប នៅ​ក្នុង​វិស័យ​អក្សរសាស្ត្រ​ជាតិ។


លោក សូ វណ្ណា៖ «សម្តេចសង្ឃ ជួន ណាត គឺ​លោក​បាន​បង្កើត​នៅ​ពាក្យពេចន៍​ផ្សេងៗ សម្រាប់​ឲ្យ​កូន​ខ្មែរ​យើង​ប្រើប្រាស់ ហើយ​នឹង​លោក​មាន​កម្មវិធី​ជា​ច្រើន និង​ពាក្យពេចន៍​របស់​ខ្មែរ​យើង​ហ្នឹង នៅ​ក្រៅ​ប្រទេស​ផង​ដែរ ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​សកលលោក​ហ្នឹង គេ​បាន​ស្គាល់​អំពី​ប្រទេស​ខ្មែរ តាម​រយៈ​ព្រះសង្ឃ ជួន ណាត នេះ»។


ឯកសារ​ចេញ​ផ្សាយ​ដោយ​វិទ្យាស្ថាន​ភាសា​ជាតិ​នៃ​រាជបណ្ឌិត​សភា​កម្ពុជា​បាន​បញ្ជាក់​ថា សម្ដេច​ព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ព្រះអង្គ​បាន​បំពេញ​ការងារ​ជួយ​ជាតិ និង​សាសនា​រហូត​ដល់​ព្រះអង្គ​សោយ​ទិវង្គត គឺ​នៅ​ថ្ងៃ​១៤ កើត ខែ​ភទ្របទ ត្រូវ​នឹង​ថ្ងៃ​ទី​២៥ កញ្ញា ឆ្នាំ១៩៦៩ ក្នុង​ព្រះជន្មាយុ ៨៦ ព្រះវស្សា​នៅ​ក្នុង​វត្ត​ឧណ្ណាលោម រាជ​ធានី​ភ្នំពេញ។


ការ​ចូល​ព្រះ​ទិវង្គត​របស់​ព្រះអង្គ​រហូត​មក​ដល់​ពេល​នេះ បាន​គម្រប់​ទី ៤១ ឆ្នាំ​ហើយ។ មក​ដល់​សម័យ​បច្ចុប្បន្ន គេ​ឃើញ​មាន​ការ​សាង​ព្រះ​រូប​សំណាក​របស់​ព្រះអង្គ​មួយ នៅ​ភ្នំពេញ ដើម្បី​ជា​ការ​ឧទ្ទិស​ដល់​ព្រះ​វីរភាព​ដ៏​ថ្លៃថ្លា​របស់​ព្រះអង្គ និង​ឲ្យ​កូន​ចៅ​ខ្មែរ​ក្នុង​ជំនាន់​នេះ ព្រមទាំង​ជំនាន់​ក្រោយៗ បាន​ដឹង​ស្គាល់​អំពី​អ្នកប្រាជ្ញ​ខ្មែរ​មួយ​ព្រះអង្គ​នេះ៕

Som Dech Nath was the head of a reformist movement in the Khmer Buddhist Sangha which developed a rationalist-scholastic model of Buddhism, rooted in linguistic studies of the Pali Canon. This new movement, known as Dhammayuttika Nikaya, influenced young Khmer monks in the early 20th century. The new movment also cultivated Khmer-language identity and culture, giving rise to the notion of Cambodian nationalism.

Nath pushed for a series of innovations in the Khmer Sangha beginning in the early twentieth century: the use of print for sacred texts (rather than traditional methods of hand-inscribing palm-leaf manuscripts); a higher degree of expertise in Pali and Sanskrit studies among monks; a vision of orthodoxy based on teaching of Vinaya texts for both monks and lay-people; and modernization of teaching methods for Buddhist studies.

He also oversaw the translation of the entire Buddhist Pali canon into Khmer language; and the creation of the Khmer language dictionary.

The French set up its protectorate over Cambodia and intended to replace the Khmer language with its own through the so-called "pseudo-French intellectuals." This intention rallied many Cambodian scholars to the course of conserving the Khmer language; one such scholar was Nath. A son of farmers who later became a monk, Nath dedicated his life to upholding Buddhism and the conservation of Khmer language in the country that was highly influenced by French colonialism. He had an extensive knowledge of the Khmer language. He was probably the most famous and most knowledgeable monk Cambodia had ever had. A master in Buddha’s teaching, he was very well known around the Buddhism circle as well as very adept at languages. Throughout his life he encouraged the use of "Khmerization" in both public education and religions. What Nath meant by "Khmerization" was he wanted to derive new Khmer words from its ancestral roots, the Pali and Sanskrit languages. For example, when the train arrived first in Cambodia, there was no Khmer word for the train. Nath thus derived the word for train from Sanskrit and Pali word of Ayomoyo which means something that is made of metal. Together with the word Yana which means vehicle, came the Khmer word for train which we know today as Ayaksmeyana, pronounced Ayak-smey-yean.

However, Nath’s Khmerization was not overall accepted by all Khmers. Scholars such as Keng Vannsak who were pro-French did not find the kind of Khmer words derived from Pali and Sanskrit to be convenient. They revolutionized another kind of derivation which they want to adopt normalized French word into Khmer vocabulary. The only major change was to use Khmer alphabet to write the word rather than using the Roman alphabets used by the French. But despite opposition, Nath’s Khmerization succeeded. He was a member of the original committee granted royal order to compile a Khmer dictionary in 1915 and was credited as the founder of the dictionary as he pushed for and finally succeeded in printing the first edition of the current Khmer dictionary in 1938. In 1967, he was elevated to the rank of doctor.

Nath’s other contribution to Cambodia include the current national anthem, Nokor Reach. Nokor Reach was written to correspond to the motto of the nation, "Nation, Religion, King" as well as demonstrate the grandeur and the mighty past of the Khmer nation.

No comments:

Post a Comment